Wereldwijd belandt elk jaar ongeveer 1,3 miljard ton voedsel in de vuilnisbak – dat is bijna een derde van al het voedsel dat wereldwijd wordt geproduceerd. Ook in Nederland is het probleem groot: jaarlijks gooien we meer dan een miljard kilo voedsel weg. Omgerekend zijn dat tientallen kilo's per persoon, elk jaar weer. Een enorme verspilling, zeker als je bedenkt dat er tegelijkertijd meer dan 800 miljoen mensen op aarde honger lijden.
Voedsel dat met veel moeite wordt geproduceerd, vervoerd en verpakt, verdwijnt vaak ongebruikt in de afvalbak. Maar waarom eigenlijk? Wat gaat er mis tussen boerderij en bord? En wat kun jij doen om daar verandering in te brengen?
Waarom er zoveel voedsel wordt verspild
Er zijn veel redenen waarom voedsel verloren gaat. Een deel raakt beschadigd tijdens de productie of het transport, een ander deel bederft in magazijnen of supermarkten. Maar ook thuis gaat er veel mis: we kopen te veel, bewaren producten verkeerd of gooien iets weg dat eigenlijk nog prima eetbaar is.
Vaak gebeurt dat omdat we de houdbaarheidsdatum verkeerd interpreteren. Zodra er een datum op een verpakking staat die is verstreken, belandt het product automatisch in de prullenbak – ook al is het eigenlijk nog goed.
Wat betekent de houdbaarheidsdatum?
De houdbaarheidsdatum is geen weggooidatum. Het is simpelweg een garantie van de producent: tot die datum behoudt het product bij juiste bewaring zijn typische eigenschappen, zoals smaak, geur of textuur.
Na het verstrijken van de houdbaarheidsdatum kan er iets veranderen aan de kleur of structuur, maar dat betekent niet dat het product oneetbaar is. Vaak kun je het nog lang daarna zonder risico gebruiken, zeker als je het goed hebt bewaard. Toch nemen veel mensen de houdbaarheidsdatum te letterlijk, waardoor dagelijks tonnen goed eten worden weggegooid.
Wat is de uiterste gebruiksdatum?
De uiterste gebruiksdatum – soms te herkennen aan de vermelding ‘te gebruiken tot’ – is iets anders. Deze geldt voor zeer bederfelijke producten zoals vis of vers gehakt. Bij dit soort producten kan het eten na het verstrijken van de datum wél risico’s opleveren. In dat geval is het beter om het niet meer te gebruiken. Bij alle andere producten kun je echter gewoon vertrouwen op je eigen zintuigen: ruiken, kijken, proeven.
Wanneer is voedsel bedorven?
Je zintuigen zijn vaak betrouwbaarder dan elk etiket. Je neus vertelt je direct of melk bedorven is, en je ogen zien meteen of er schimmel op brood of fruit zit. Een product dat vreemd ruikt, er onsmakelijk uitziet of een afwijkende textuur heeft, hoort niet meer op je bord.
Maar kleine veranderingen betekenen niet automatisch bederf. Een appel met een rimpelige schil is nog prima geschikt voor appelmoes. Brood dat wat oud is, kun je roosteren of gebruiken voor wentelteefjes. En licht verkleurde yoghurt is vaak nog gewoon eetbaar. We zijn alleen verleerd om op onze zintuigen te vertrouwen, omdat we gewend zijn geraakt aan overvloed en perfectie.
Hoe blijven voedingsmiddelen zo lang mogelijk houdbaar?
De sleutel tot minder verspilling is bewuste bewaring. Als je eten op de juiste manier opslaat, blijft het niet alleen langer vers, maar bespaar je ook nog eens geld.
Groenten en fruit blijven het best op een koele, droge plek. Tropische vruchten horen niet in de koelkast – die verliezen daar hun smaak. Brood bewaar je het liefst in een afgesloten doos bij kamertemperatuur, terwijl zuivel, vlees en vis gekoeld moeten worden. Eieren blijven drie weken goed buiten de koelkast en nog een paar weken extra in de koelkast. Bloem, noten en kruiden blijven juist langer goed op een donkere, droge plek.
Nog een tip: koop alleen wat je echt nodig hebt. En als je toch te veel hebt? Vries restjes in of verwerk ze op tijd in een nieuw gerecht. Zo hoef je minder weg te gooien én help je het milieu.
Zo kun je buah-fruit het best bewaren
Onze gedroogde buah-vruchten blijven het langst goed als je ze op een donkere, droge plek bij kamertemperatuur bewaart. In de originele verpakking, speciaal ontworpen om het fruit te beschermen tegen licht en vocht, blijven ze maandenlang knapperig en vol smaak. Worden de stukjes toch wat zachter, dan is dat trouwens geen teken van bederf – ze nemen alleen wat vocht op.
Eet je niet alles in één keer op, bewaar de rest dan in een luchtdichte pot. Zo blijven ze heerlijk en vol van smaak, zelfs na de houdbaarheidsdatum. Op die manier geniet je niet alleen langer van onze vruchten, maar draag je ook bij aan minder voedselverspilling.
